కాలాపాని… జైలు చరిత్రలో కెల్లా ప్రసిద్ధి చెందిన జైలు.ఒకప్పుడు దీని పేరు చెబితేనే ఖైదీలు వణికిపోయేవారు.
దీనిని సెల్యులార్ జైలుగా పిలిచేవారు.నేటికీ అదే పేరుతో పిలుస్తారు.
అండమాన్ మరియు నికోబార్ దీవుల రాజధాని పోర్ట్ బ్లెయిర్లో ఉన్న ఈ జైలును బ్రిటిష్ వారు నిర్మించారు.భారత స్వాతంత్య్ర పోరాట యోధులను నిర్బంధించేందుకు బ్రిటిష్ వారు ఈ జైలును నిర్మించారు.
కాలాపాని అనే పదానికి అర్థం ‘కాల్’ అనే సాంస్కృతిక పదం నుండి ఉద్భవించిందని నమ్ముతారు, అంటే సమయం లేదా మరణం.
అంటే కాలా పాని అనే పదానికి ఎవరూ తిరిగి రాని మృత్యువు ప్రదేశం అని అర్థం.బ్రిటిష్ వారు ఈ జైలుకు సెల్యులార్ అనే పేరు పెట్టారు.భారత స్వాతంత్య్ర సమరయోధులపై బ్రిటీష్ వారు చేసిన అకృత్యాలకు మౌన సాక్షిగా క్రీ.శ.1897లో ఈ జైలుకు పునాది పడింది.దాదాపు 9 సంవత్సరాల తర్వాత 1906లో ఇది పూర్తయింది.ఈ జైలులో 15×8 అడుగుల మొత్తం 698 సెల్లు ఉన్నాయి.ఖైదీలు ఒకరితో ఒకరు మాట్లాడుకోకుండా మూడు మీటర్ల ఎత్తులో అన్ని సెల్స్ లో స్కైలైట్లు తయారు చేశారు.సెల్యులార్ జైలు అన్ని వైపుల నుండి లోతైన సముద్రం ఉంది.
దాని చుట్టూ చాలా కిలోమీటర్ల వరకు సముద్రపు నీరు మాత్రమే కనిపిస్తుంది.దీని అతి పెద్ద విశిష్టత ఏమిటంటే, దాని గోడలు చాలా చిన్నవిగా, ఎవరైనా సులభంగా దాటగలిగేంత చిన్నవిగా తయారవుతాయి.
ఇదిలావుండగా ఎవరైనా జైలు నుంచి బయటకు వచ్చి పారిపోవడం దాదాపు అసాధ్యం.
ఎందుకంటే ఎవరైనా ఇలా చేయడానికి ప్రయత్నించినా, అతనికి చుట్టూ నీరు తప్ప మరేమీ కనిపించదు మరియు ఖైదీ తప్పించుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తే, అతను సముద్రపు నీటిలో మునిగి చనిపోతాడు.జైలుకు సెల్యులార్ అని పేరు రావడానికి కారణం ప్రతి ఖైదీకి ప్రత్యేక సెల్ మరియు ఖైదీలందరినీ ఒకరితో ఒకరు మాట్లాడుకోకుండా విడివిడిగా ఉంచడం.అటువంటి పరిస్థితిలో, ఖైదీలు పూర్తిగా ఒంటరిగా పడిపోయేవారు మరియు ఒంటరితనం వారికి మరణం కంటే ఘోరంగా ఉండేది.
ఈ జైలులో చాలా మంది భారతీయులు ఉరి తీశారని, ఇతర కారణాల వల్ల చాలా మంది చనిపోయారని చెబుతారు, కానీ ఎక్కడా అటువంటి దాఖలాలు లేవు.అందుకే ఈ జైలును భారత చరిత్రలో చీకటి అధ్యాయం అని కూడా అంటారు.