కేంద్ర బడ్జెట్ 2023 ఫిబ్రవరి 1న సమర్పించనున్నారు.కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ మరోసారి బడ్జెట్‌ను ప్రవేశపెట్టనున్నారు.

బడ్జెట్‌ను రూపొందించే ప్రక్రియ సాధారణంగా ఆగస్టు-సెప్టెంబర్‌లో ప్రారంభమవుతుంది.అంటే దాని విడుదల తేదీకి దాదాపు ఆరు నెలల ముందు నుంచి ఈ ప్రక్రియ జరుగుతుంది.

బడ్జెట్‌ను ఆర్థిక సంవత్సరం ప్రారంభానికి ముందు అంటే ఏప్రిల్ 1వ తేదీకి ముందు పార్లమెంటు ఉభయ సభలు ఆమోదించాలి.భారత కేంద్ర బడ్జెట్‌ను ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ మాత్రమే కాకుండా నీతి ఆయోగ్ మరియు ఇతర సంబంధిత మంత్రిత్వ శాఖలతో సంప్రదించి కూడా తయారు చేస్తారు.

1.సర్క్యులర్ జారీ

బడ్జెట్ తయారీలో మొదటి దశ సర్క్యులర్‌ను జారీ చేయడం.ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ అన్ని మంత్రిత్వ శాఖలు, రాష్ట్రాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు మరియు స్వయంప్రతిపత్త సంస్థలను రాబోయే సంవత్సరానికి అంచనా వేయాలని కోరుతూ ఒక సర్క్యులర్‌ను జారీ చేస్తుంది.

2.ఖర్చుల అంచనా

సర్క్యులర్‌ను స్వీకరించిన తర్వాత, వివిధ మంత్రిత్వ శాఖలు సంవత్సరానికి అయ్యే ఖర్చును అంచనా వేసే ప్రక్రియను ప్రారంభిస్తాయి.ఇందులో, మంత్రిత్వ శాఖ, ప్రణాళికా సంఘంతో పాటు, మన ఆర్థిక వ్యవస్థలోని విద్యుత్ ఉత్పత్తి, మౌలిక సదుపాయాలు, విద్య మరియు ఇతర రంగాలపై వ్యయాన్ని అంచనా వేస్తుంది.

3.రెవెన్యూ అంచనా

ఖర్చుల అంచనాతో పాటు ప్రభుత్వ ఖజానాకు ఎంత ఆదాయం వస్తోంది, ఎక్కడి నుంచి రాబోతోంది.పన్ను రాబడి ద్వారా అందుకోవాల్సిన మొత్తం, ప్రస్తుత పన్నుల రేట్లు మరియు రాబోయే ఆర్థిక సంవత్సరంలో ఎంత పెంచవచ్చు మొదలైనవి ద్రవ్యోల్బణ రేటును దృష్టిలో ఉంచుకుని అంచనా వేస్తారు.దీని తరువాత, ఈ పేపర్‌లన్నింటినీ ప్రభుత్వ ఉన్నతాధికారులు పరిశీలిస్తారు, దీనిపై సంప్రదింపులు జరుపుతారు.ఈ డేటా ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖకు పంపిస్తారు.

4.రెవెన్యూ కేటాయింపు

ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ, అన్ని సిఫార్సులను పరిగణనలోకి తీసుకున్న తర్వాత, వాటి భవిష్యత్తు వ్యయాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని వివిధ శాఖలకు ఆదాయాన్ని పంపిణీ చేస్తుంది.

5.ప్రీ-బడ్జెట్ సమావేశం

దీని తరువాత, వివిధ వాటాదారుల ప్రతిపాదనలు మరియు డిమాండ్ల గురించి తెలుసుకోవడానికి ఆర్థిక మంత్రి బడ్జెట్‌కు ముందు కొన్ని సమావేశాలను నిర్వహిస్తారు.ఈ వాటాదారులలో రాష్ట్ర ప్రతినిధులు, బ్యాంకర్లు, రైతులు, ఆర్థికవేత్తలు మరియు ట్రేడ్ యూనియన్లు ఉంటాయి.

6.డిమాండ్ల తుది పరిశీలన

ఇది మాత్రమే కాదు.

ప్రీ-బడ్జెట్ సంప్రదింపులు జరిగిన తర్వాత, ఆర్థిక మంత్రి డిమాండ్లపై తుది పిలుపునిస్తారు.ఖరారు చేయడానికి ముందు ప్రధానమంత్రితో కూడా చర్చిస్తారు.

చివరగా కేంద్ర బడ్జెట్‌ను ఆర్థిక మంత్రి లోక్‌సభలో ప్రవేశపెడతారు.